Tatlikay (Р. Бикмөхәммәтова)

Башкортстанның элеккеге президенты (беренчесе) Мортаза Рәхимов үлгән.

Кемдә нинди хәтирәләрдер - белмим. Миндә башкортлаштыру сәясәте белән истә калачак ул.

Дәүләт шурасы утырышы бара.

Рөстәм Миңнехановны халык президент итеп сайлады, 2025 елда аның мөддәте бетә икән, ул шулай калсын диләр. Әмма аннан соң Республика рәисе, Республика илбашы, Дәүләт башлыгы тәкъдимнәре яудырыла. Берсе дә ошамый. Илбашы әле азмы-күпме, кулай. Ркаил Зәйдулла илбашы солых, тынычлык алып килгән, яубашы сугышны башлаган диде. Әйбәт чагыштыру. татарлар солыхчылар, килештерүчеләр исеме белән йөрсен.

Иң кызыгы, Конституциягә үзгәрешеләр кертү инциативасын имзалаган 37 депутат бу тәкъдименнән баш тарткан. Тәк, калган 4 кеше кем алар?

Бу атнада Татарстан депутатлары республикада президент институты юкка чыгуы өчен тавыш бирәчәк. Татарстан Конституциясендә "суверенитет", "Татарстан гражданины", "федераль үзәк белән килешү нигезендә мөнәсәбәтләр" дигән сүзләр, берничә мәддә юкка чыгарылачак. Татарстан президенты моңа кадәр ике дәүләт теле - татар һәм урыс телләрен бертигез белергә тиеш дигән шарт бар иде. Конституциягә беркетелгән иде. Бу да юкка чыга ала.

Татарстан парламентына республика Конституциянә үзгәрешләр кертү инициативасын 37 депутат имзалаган.

Кемнәр?

Артур Абдулҗанов
Марат Әхмәтов
Динар Бариев
Владимир Вавилов
Фоат Валиев
Светлана Вострикова
Ринат Гайзатуллин
Марат Галеев
Геннадий Глушков
Иван Егоров
Роза Җәббәрова
Айрат Зарипов
Свтелана Захарова
Азат Җиһаншин
Юрий Камалтынов
Ләлә Кудерметова
Елена Кузьмичева
Лилия Маврина
Фәрит Миниголов
Ренат Мистахов
Рөстәм Мөхәммәдиев
Алсу Нәбиева
Альбина Насыйрова
Камиль Нугаев
Людмила Рыбакова
Николай Савицких
Камил Садриев
Дмитрий Самаренкин
Алексей Созинов
Александр Тыгин
Альберт Хәбибуллин
Таһир һадиев
Азат Хамаев
Александр Чубаров
Лотфулла Шәфигуллин
Шакир Яһудин
Леонид Якунин

Бу инициатива җомга, парламент сессиясендә каралачак. Күпчелек тавыш белән хупланачак, бәлки, Ркаил Зәйдулла, Рамил Төхвәтуллин нидер әйтер, әмма аларның сүзләре "форма өчен генә булачак"

Менә шундый хәлләр. 2022 елның соңгы 10 көнендә булса да Татарстан аерым бер статуска ия булганын истә тотып яшәп була...


2023 елда Татарстанда президент урынына - глава, башлык.

Илья Яшинны хөкем иттеләр. 8,6 елга зинданга.

Менә бу чын кеше хисләре. Редакция - ул кешеләр. Сугыш шартларында сугышны сугыш дип әйтеп эшләүчеләр - ихлас фанатиклар. "Дождь»дә шундыйлар.

Өзгәләнү, үкенү, гафу үтенү, ихлас күз белән елап кеше булып калу тырышу...

Исән калсын инде телеканал. Шулкадәр авырлык белән тартып киләләр иде. Шулкадәр акыллы, талантлы шәхесләр анда. Һәм гаиләдә - драма, трагедия.

Сәламәт калсак ярар иде бу хәлләрдән соң. Кыл өстеннән йөрелә. 💔

Татарстанда булмаганга ярты ел🤯

Истанбулдагы шартлау аркасында 6 кеше һәлак, 53 кеше яраланган. Интернет бик әкрен эшли, кайбер кушымталар, мәсәлән, Instagram ачылмый.

Мин исән-сау, минем тирәдәге дуслар, танышлар да. Өйдән чыкмадым бүген.

Бүген сәяси репрессияләр корбаннарын искә алу көне.

Дога белән, сүзебез белән искә алыйк аларны. Коточкыч тарих аша узган кешеләрнең дә, аларның нәселенең язмышында мәңге төзәлмәс яра.

Канэчкеч Сталин терроры аркасында миллионлаган кеше төрмәләрдә черетелә, атып үтерелә, сөргенгә җибәрелә... Татар уза бу тарихны. Нахакка гаепләүләр, уйлап табылган "дело"лар, допросларда кешеләрне җәзалау, булмаган эштә катнаштым дип гаепне танырга мәҗбүр итүләр...

Педагог Һади Атласины японнар шпионы дип уйлап табалар. Атып үтерәләр. Кәрим Тинчуринны "контра" дип саналган Гаяз Исхакый белән элемтәдә тора дип кулга алалар. Атып үтерәләр. Мөхлисә Бубыйны да шпионажда гаеплиләр. Атып үтерәләр.

Бакый Урманче, Хәсән Туфан, Ибраһим Сәләхов һәм меңләгән кешеләр лагерьләргә җибәрелә...

Һәм мондый асыл затлар меңәрләгән була, күпме дин әһелләре, укытучылар, аларның балалары юк ителә.

Сталин чорында күп кеше "донослар" аркасында кулга алынды, юк ителде. Яшерен донослар.

Сталин чоры җинаятьләре турында инде сөйләнми. Тыелган тема. Сталин чорына караган тарихны казып чыгаручылар төрмәдә утыра.

Югыйсә ничәмә ничә еллар буена атып үтерелгән туганнары турында бихабәр булган кешеләр аларның язмышларын азмы-күпме ачыклый алды. Әмма юк, НКВД җинаятьләрен ачыклау бүгенге җинаятьләрне хәтерләткәнгә күрә моны тыйдылар.

Кешеләр тарихтан сабак алдымы? Бездә андый сәләт юк бугай. Бүген дә "донослар" язу таралды, шпионнар, агентлар, дошман дигән сүзләр кулланышка керде. Бүген дә төрмәләрдә дини, сәяси карашлары аркасында меңәрләгән кешеләр утыра. Нәкъ «кызыл террор» вакытындагы кебек.

Сталин чорының коточкыч вакыйгалары турында әсәрләр бар. Менә мин һәр кеше укырга, карарга тиеш дип санаган роман һәм кинолар.

Әдәби әсәрләр:

▪️Ибраһим Сәләхов, "Колыма хикәяләре"
▪️Фәүзия Бәйрәмова, "Кырык сырт"
▪️Евгения Гинзбург, "Крутой маршрут"

Кино әсәрләр:

▪️"Хайтарма"
▪️"Холодное лето 53го"
▪️"Завещание Ленина"
▪️"Катынь"

Минем телега каналына вакыт бик калмый, дуслар. Фикерләр, киңәшләр, тел, сәясәт, сугыш турында уйланулар, ара-тирә мәхәббәтле фотолар, виделар да Instagram битемдә, яме?

Шушы исем белән табарсыз. ❤️

Татар имамнарын ишеттек, фәтваларны күрдек. Аңладык. Миндә башка сораулар.

Дәррау кул күтәрткән татар конгрессы әфәнделәре, сездән дә ниндидер гамәл көтәсеме? Авыл, шәһәр саен татар ир-егетләрен озаткан хатыннарның күз яшьләре өчен сез җаваплы. Әллә аларны озату татарча булсын дип гармуннар белән "Герман җырын" сузып җырлауларны оештырачаксызмы? "груз 200" белән кайтучыларның йортларына килә торган юатучылар делегацияләре булдырылырмы? Уен-көлкеле сабантуйлар урынына Федераль үлем-китем сабантуйлары планга кертеләчәкме? Халкым минем дип пафослы итеп эндәшерлек татарлар калырмы?

Конгресс төбендә мобилизациягә каршы чыккан бер егетне богаулап автозакка тыкканны конгрессчылар күзәттеме икән? Васил әфәнденең йөгереп чыгып: "Энем, борчылма, үзем китәм" дигәне күзгә чалынмады.

Бәлки, күрмәгәнмендер...

Кичә, бүген Оренбург-Казахстан, Әстерхан-Казахстан чикләрендә зур чакрымнарга сузылган чиратларларда татар-башкорт егетләре, ирләре күп. Алар мобилизациядән кача. Грузия чигендә торучылар бар. Анда да татарлар шактый. Төркиягә күпләр билет ала алмады, чөнки кыйммәт. Татар тырыш булса да, акчасы чамалы аның. Кыргызстанга урнашып тилмерүчеләр бар. Иртәгә дә китәчәкләр, чикләр ябылганчы...

Татар конгрессы оештырган чараларга йөргән йөзәрләгән татар ханым, әфәнделәр, качам дип сакланып калган егетләргә булышырга кирәк. Конгресс оештырмас моны, ышанмыйм. Файдалы мәгьлүмат бирү, фатир табу, документларны юллаганда, эш табуда да булышыйк. Гап-гади иттереп каршы алып кочаклау да мөһим аларга! Кем кайсы илдә тора, килүче татар-башкортка ярдәм кулыгызны сузыгыз, зинһар!

Хәтта ватник булса да, алары да безнең татар бит...